معاونت پژوهشی مرکز آموزش مدیریت دولتی در راستای پشتیبانی فکری و علمی از برنامه اصلاح نظام اداری دولت چهاردهم و افزایش آگاهی دستگاه‌های اجرایی از ابعاد این برنامه و همفکری و تعامل بیشتر با آنها، در روز سه‌شنبه ۲۱ مرداد ۱۴۰۴، پنل تخصصی و تعاملی با عنوان «نقشه راه دولت هوشمند؛ مسیری برای تحول حکمرانی؛ چالش‌ها، راهکارها و تجربه‌ها» برگزار کرد. این رویداد به‌صورت حضوری و هم‌زمان آنلاین برگزار شد و با استقبال گسترده علاقه‌مندان روبه‌رو گردید؛ در این نشست علمی بیش از 720 نفر مدیر، پژوهشگر، استاد دانشگاه و فعال حوزه فناوری به‌صورت حضوری و از طریق بستر آنلاین در جلسه حضور یافتند.

  در مباحث مطرح در این نشست که متمرکز بر بررسی الزامات گذار از دولت الکترونیک به دولت هوشمند، تحلیل چالش‌های حقوقی، اجتماعی و فناورانه این مسیر، و تبادل تجربیات اجرایی موفق در سطح ملی و بین‌المللی بود؛ دکتر جعفر حبیبی به عنوان چهره علمی دانشگاهی از دانشگاه صنعتی شریف، دکتر حمیدرضا احمدیان از مدیران مرتبط با موضوع سازمان اداری و استخدامی کشور و مهندس مهرداد ذوالفقاریان، دبیر، سازمان نظام رایانه‌ای تهران، از بخش خصوصی به عنوان اعضای نشست حضور داشتند.

 در  آغاز این نشست دکتر فهیمه سلیمی کوچی( پژوهشگر پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات)، دبیر نشست، مسیر تحول از دولت سنتی به دولت الکترونیک را تبیین کرد و توضیح داد که چگونه حذف کاغذ در فرایندهای اداری و دیجیتالی‌شدن ارتباطات و خدمات، توانست بهره‌وری و سرعت پاسخ‌گویی را بهبود بخشد. وی افزود، امروز وارد پارادایم جدیدی شده‌ایم که ضرورت گذار از دولت الکترونیک به دولت هوشمند را مطرح می‌کند. ایشان دولت هوشمند را بستری برای تصمیم‌گیری‌های پیشگیرانه، اقدامات همگرا و منسجم و برنامه‌های سودمند و هماهنگ دانست و تأکید کرد که این تغییر نه تنها ارتقاء کارایی دولت را به همراه دارد، بلکه امکان پیش‌بینی و مدیریت مسائل پیش از بروز بحران را نیز فراهم می‌سازد. در عین حال، دکتر سلیمی کوچی یادآور شد که این مسیر با چالش‌هایی همچون ضعف انسجام داده‌ها و کمبود چارچوب‌های قانونی جامع مواجه است که بدون حل آن‌ها، تحقق کامل دولت هوشمند دشوار خواهد بود.

در ادامه دکتر حمیدرضا احمدیان(رئیس امور هوش مصنوعی و توسعه دولت هوشمند سازمان اداری و استخدامی کشور)، به موضوع ورود فناوری هوش مصنوعی به نظام حکمرانی پرداخت و اظهار داشت پیشرفت‌های هوش مصنوعی این پرسش را به‌وجود آورده که امروز چه باید کرد و چگونه باید عمل کرد. این فناوری قادر است واقعیت‌های پنهان و پیچیده را آشکار سازد و فرصت‌های نوینی در تصمیم‌گیری ایجاد کند. وی تأکید کرد که حرکت به سوی دولت هوشمند فقط مسئولیت دولت نیست و همه دستگاه‌های ارائه‌دهنده خدمات عمومی، از جمله شهرداری‌ها و سازمان تأمین اجتماعی، طبق برنامه هفتم توسعه باید همگرا و هماهنگ عمل کنند. دکتر احمدیان بر اهمیت سازوکارهای اجرایی صحیح بیش از تمرکز صرف بر اهداف تأکید کرد و گفت: "برای موفقیت در اجرای برنامه‌های دولت هوشمند، باید توجه اصلی بر فرآیندها و نحوه اجرای صحیح آن‌ها باشد".

 وی همچنین به موضوع ژئواکونومی هوش مصنوعی پرداخت و اظهار داشت که بسیاری از کشورهای منطقه به‌دقت رصد می‌شوند تا تجارب و روندهای آن‌ها در این حوزه مورد استفاده قرار گیرد. ایشان بیان کردند که در حال حاضر دولت ترجیح می‌دهد قبل از ورود به تنظیم‌گری و قانون‌گذاری، این حوزه را توسعه دهد و با صبر و حوصله، دستگاه‌ها را به سمت بهره‌برداری عملی از هوش مصنوعی هدایت کند. ایشان در پایان اعلام کرد که در نظام اداری کشور، جایگاه‌های تخصصی جدیدی همچون کارشناس معماری سازمان و کارشناس هوش مصنوعی و علوم داده تعریف خواهد شد تا استفاده از این فناوری‌ها ساختارمند و مؤثر شود.

 در ادامه این نشست علمی، دکتر جعفر حبیبی(استاد گروه مهندسی کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف)، تحولات مهم هوش مصنوعی را تشریح کرد و به‌ویژه بر مدل‌های زبانی بزرگ که توانایی تحلیل مسائل پیچیده را دارند، و مدل‌های چندوجهی که می‌توانند به‌طور هم‌زمان متن، صدا و تصویر را تحلیل کنند، تأکید کرد.

وی به ادغام هوش مصنوعی با اینترنت اشیا به‌عنوان یک فرصت بزرگ برای دولت هوشمند اشاره کرد و سپس به موضوع عامل‌های خودمختار پرداخت که می‌توانند بدون دخالت انسان تصمیم‌گیری و اقدام کنند. دکتر حبیبی کاهش زمان تحلیل، افزایش دقت تصمیم‌گیری، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و انعطاف‌پذیری بالا را از مزایای هوش مصنوعی خواند و بر لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای بهره‌برداری حداکثری از این تکنولوژی تاکید کرد. وی همچنین مسائلی مانند انباشت عظیم داده‌ها بدون استفاده بهینه، محدودیت گزارش‌های پیش‌ساخته، انعطاف‌ناپذیری برخی سیستم‌ها، اکتشافات محدود، وابستگی به پرسش‌های تعریف‌شده و نیاز به نیروی انسانی متخصص را چالش‌های عمده هوشمندسازی دولت برشمرد.

در بخش سوم این نشست، دکتر مهرداد ذوالفقاریان(دبیر سازمان صنفی نظام رایانه‌ای استان تهران)، بر نقش بخش خصوصی و سازمان‌های صنفی در پیشبرد دولت هوشمند متمرکز بوده و با اشاره به مسائل حقوقی و اجتماعی موجود در این مسیر، اشاره داشتند که برای تحقق موفق دولت هوشمند، استفاده از تجربه‌های اجرایی موفق، چه در داخل کشور و چه در سطح بین‌المللی، ضروری است. ایشان افزود که همکاری و هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای صنفی می‌تواند روند گذار به حکمرانی هوشمند را تسریع کرده و موانع موجود را کاهش دهد.

 در ادامه نشست با تاکید بر رویکرد تعاملی، حضار در سالن و  فضای آنلاین پرسش‌های خود را از سخنرانان مطرح کردند و  و بحث و گفتگوی دو طرفه ایجاد شد. این بخش فرصتی فراهم ساخت تا دغدغه‌های اجرایی، فنی و حقوقی دولت هوشمند به‌طور مستقیم مورد بحث قرار گیرد و ایده‌ها و راهکارهای جدیدی شکل بگیرد.

 در پایان معاونت پژوهشی مرکز اعلام کرد برگزاری این پنل تخصصی، گامی مهم در جهت گفت‌وگو و تبادل تجربه میان سیاست‌گذاران، کارشناسان و فعالان بخش خصوصی در حوزه دولت هوشمند بود و بر پیگیری نتایج و پیشنهادهای مطرح‌شده، از طریق تشکیل کارگروه‌های تخصصی تاکید کرد.